Fakültemiz bünyesinde yapılan 8 Mart Dünya Kadınlar Günü çalıştayı için Trabzon barosu başkanı ve üyeleri, Fakültemiz akademik kadrosu ve idari kadrosunun katılımıyla, çalıştay düzenlenmiştir. Bir programdan çok sorunların ve güncelin üzerine çalışılmış , uygulamalı bir şekilde gerçekleştirilen çalıştayda dünyadaki şiddet durumları değerlendirilmiş , cinsiyet eşitsizliği üzerine değinilmiş daha doğrusu bu önemli günde durumun özüne eğilerek çok faydalı bir etkinlik gerçekleştirilmiştir. Bütün kadınların 8 Mart Dünya Kadınlar Gününü kutluyor ,sorunların konuşulmayacağı bir sonraki 8 Martta buluşmak dileğimizi şimdiden bildirmek istiyoruz.  

16. Perşembe toplantısını 31 Mart'ta araştırma görevlisi Enes Kethüda'nın sunumu ile gerçekleştirildi. Sunumda bahsedilenelerin kısa özetini aşağıda okuyabilirsiniz.    Türk Ceza Kanunu’nun 299. maddesinde yer Cumhurbaşkanına hakaret suçuyla ilgili Adalet Bakanlığı istatistikleri, bu suç tipinin son yıllarda yoğun bir şekilde soruşturma, kovuşturma ve mahkûmiyet kararlarına konu olduğunu göstermektedir. Kanun’un Devletin Egemenlik Alametlerine ve Organlarının Saygınlığına Karşı Suçlar bölümünde yer alan diğer suç tipleri gibi söz konusu hüküm de siyasi ifade özgürlüğünü, cezai müeyyide yoluyla sınırlandırmaktadır. Sunumda, ifade özgürlüğünü sınırlandıran bu hükmün hukukiliği ve meşruluğu, 1982 Anayasası’nın 13. maddesi ile İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin 10. maddesinde yer alan kanunilik, meşru amaç ve demokratik toplumda gereklilik ölçütleri çerçevesinde incelenmiştir. Ayrıca İHAM’ın devlet başkanlarının statüsünü koruyan cezai düzenlemelere yönelik içtihatları, Venedik Komisyonunun 2016’da yayımladığı –TCK’daki bazı hükümlerini değerlendiren– raporun TCK md. 299’a ilişkin kısmı ve BM İnsan Hakları Komitesinin ifade özgürlüğüne ilişkin 34 No.lu Genel Yorumu, derece mahkemeleri ve AYM’nin içtihatlarıyla karşılaştırmalı bir biçimde ele alınmış, dahası bu referanslar sayılan üç güvence ölçütüyle bağlantılı olarak değerlendirilmiştir.

15. Perşembe toplantısını 24 Mart'ta araştırma görevlisi Servet KANTARCIOĞLU'nun  sunumu ile gerçekleştirildi. Sunumda bahsedilenelerin kısa özetini aşağıda okuyabilirsiniz.    Hukuk Muhakemeleri Kanunu 114. maddede dava şartlarını düzenlemiş ayrıca diğer kanunlarda yer alan dava şartlarını da saklı tutmuştur. Diğer kanunlarda yer alan bu dava şartları özel dava şartları olarak adlandırılmıştır. Yakın bir geçmişte hukuk sistemimize bir yeni özel dava şartı daha dâhil edilmiş ve arabuluculuk bir dava şart haline getirilmiştir. Bu doğrultuda da Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanununun 18/A maddesi temel düzenleme olmakla birlikte İş Mahkemeleri Kanunu, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve Türk Ticaret Kanununda dava şartı arabuluculuk düzenlenmiştir. Arabuluculuğun bazı uyuşmazlıklar açısından dava şartı olarak düzenlenmesi bazı tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Bu tartışmalardan biri de, uyuşmazlığın niteliğini yanlış belirleyen tarafın açtığı davada, görevsizlik kararı verilmesi üzerine, aslında davanın arabuluculuk dava şartına tabi bir nitelik taşıdığının anlaşılması durumunda nasıl bir çözüm belirleneceği olmuştur. Aslında buradaki temel sorun, arabuluculuk dava şartının HMK m. 115/2’ye göre mahkemenin kesin süre vermesiyle tamamlanabilir bir dava şartı olup olmadığı ile de yakından ilgilidir. Bu noktada Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanununun 18/A maddesinin 2. fıkrası bir düzenlemeyi içerir görünmektedir. Buna göre, “Arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması hâlinde herhangi bir işlem yapılmaksızın davanın, dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilir.” Ancak doktrinde bu maddenin çok katı yorumlanmaması gerektiği de ifade edilmektedir. Özellikle görevsizlik kararı sonucu davanın arabuluculuk dava şartına tabi olduğunun anlaşılması durumunda, davanın görevli mahkemeye gelinceye kadar arabuluculuk sürecinin tamamlanmış olması halinde, artık usulden red kararı verilemeyeceği ifade edilmektedir. Ve hatta süreç tamamlanmamış olsa bile mahkemenin HMK m. 115/2’ye göre süre verebileceği de söylenmektedir. Bu konuda uygulamada da farklı kararlar verildiği, özellikle Bölge Adliye Mahkemeleri kararlarının hem gerekçe hem de sonuç açısından çeşitlilik gösterdiği görülmektedir. Bu sebeple konuyla ilgili bir düzenleme yapılması gerekliliği önem arz etmektedir.

14. Perşembe toplantısını 17 Mart'ta araştırma görevlisi Dilara Mahmudoğlu'nun sunumu ile gerçekleştirildi. Sunumda bahsedilenelerin kısa özetini aşağıda okuyabilirsiniz.    18. yüzyıldan itibaren yönetenlerin yetkilerinin sınırlandırılması arzusunun zaman içerisinde yaygınlaşması ve gelişmesiyle birlikte, yazısız anayasalar yerini yazılı anayasalara bırakmıştır. Yazılı anayasaların yaygınlaşması ile katı anayasal sistemler benimsenmeye başlanmıştır. Zira o dönemde, siyasi iktidarın sınırlandırılması yazılı bir anayasanın varlığını gerektirmekteydi. Bir anayasanın katılığını sağlamanın bir yolu ise anayasalarda değiştirilemez birtakım normların düzenlenmesidir.  Değiştirilemez normlar, yazılı anayasa sisteminin benimsenmesiyle birlikte birçok anayasada yer almaya başlamıştır. Ancak değiştirilemez maddelerin hukuki bir nitelik taşıyıp taşımadığı, varlıklarından bugüne çokça tartışılmıştır. Tüm tartışmalara rağmen bugün hala sayıları küçümsenmeyecek kadar çok anayasada, değiştirilemez maddelere yer verilmiştir. Kökeni Carl Schmitt’in yapmış olduğu anayasa- anayasal yasa ayrımına dayanan bu tartışma kapsamında, kimi hukukçular bu maddelerin ulus egemenliği önünde hiçbir hukuki nitelik taşımadığını söylerken kimilerine göre anayasaların istikrarının sağlanması ve ömrünün uzun olabilmesi için bu maddelerin varlığı çok önemli olup bu sınırlara, anayasa değiştiren organ tarafından mutlak surette uyulmalıdır

13. Perşembe toplantısını 10 Mart'ta  araştırma görevlisi Safiya Saliha TOMBAŞ'IN sunumu ile gerçekleştirildi. Sunumda bahsedilenelerin kısa özetini aşağıda okuyabilirsiniz.  Kişisel bir ilişki kuran iş sözleşmesinde güven, özellikle işverenin iş ilişkisini devam ettirebilmesinde önem taşır. İşçinin borca aykırı davranışı ya da suç teşkil eden eylemi, bu güvenin zedelenmesine yol açar. Bu ihlal ya da eylem ispat edilirse işveren geçerli/haklı nedenle fesih yoluna gidebilmektedir.  İspat edilemeyen ancak işverende ciddi ve giderilemeyen bir şüphe oluşturan dolayısıyla güveni sarsan durumlar şüphe feshine yol açmaktadır. Mevzuatta şüphe feshine ilişkin özel bir düzenleme yoktur. Alman Hukukunda yüz yıla yakın bir süredir tartışılan bu kavram, Türk Hukukunda Yargıtay'ın 2007 yılında şüphe feshine ilişkin verdiği ilk kararından itibaren içtihatlar ve öğreti görüşleriyle şekillenmektedir. Bir yanda işverenin işletme özgürlüğü bir yanda işçinin masum olma ihtimaline karşın işini kaybetme riski karşısında şüphe feshinde adil bir dengenin kurulması önem taşımaktadır.

11. Perşembe toplantısını 24 Şubat'ta  araştırma görevlisi Sena DUMAN'ın sunumu ile gerçekleştirildi. Sunumda bahsedilenelerin kısa özetini aşağıda okuyabilirsiniz.   Avukatlık sözleşmesinin tüketici işlemi niteliğinde olup olmadığı tespit edilirken tüketici işleminin şartları üzerinde durulmalıdır. Bu husus, vekalet ücreti alacağı davalarında görevli mahkemenin belirlenmesi noktasında da önemlidir. Yargıtay’ın görüşüne göre avukatlık sözleşmesinde avukat, mesleki faaliyetlerle hareket eden kişi olduğundan sağlayıcı sıfatını haizdir. Ücretsiz olmayan her avukatlık sözleşmesinin konusu, karşı edimi olan ve mal sağlama dışındaki bir edimdir. Dolayısıyla avukatlık sözleşmesinin konusu, TKHK m. 3/d anlamında hizmettir. Avukatlık sözleşmesinin tüketici işlemi niteliğini haiz olup olmadığında belirleyici olan, müvekkilin tüketici sıfatına sahip olup olmadığıdır. Müvekkil, avukatlık sözleşmesi kurulurken mesleki veya ticari olmayan amaçlarla hareket ediyorsa tüketici sıfatına sahip olur; mesleki veya ticari amaçlarla hareket ediyorsa tüketici olarak kabul edilmez. Yargıtayın son içtihatları her ne kadar bu yöndeyse de, avukat ile müvekkili arasındaki ilişkinin hiçbir şekilde tüketici işlemi olarak değerlendirilemeyeceğini ve buna ilişkin uyuşmazlıklarda genel hükümlerin uygulanması gerektiğini öne süren görüşler de mevcuttur.

10. Perşembe toplantısını 17 Şubat'ta  araştırma görevlisi Miraç ÇELİK'in sunumu ile gerçekleştirildi. Sunumda bahsedilenelerin kısa özetini aşağıda okuyabilirsiniz.  Türk idari yargılama usulüne egemen ilkelerden biri olan re’sen araştırma ilkesi gerek doktrinde gerekse yargı kararlarında taraflarca getirilme ilkesinin karşıtı olarak ifade edilmekte ve hâkimin taraflardan bağımsız olarak dava malzemesi topladığı bir yargılama hukuku ilkesi olaraktanımlanmaktadır. Ne var ki, taraf unsurunu dışlayan bu yaklaşıma ihtiyatla yaklaşmak gerekir. Zira, taraflar, re’senaraştırma ilkesinin uygulanmakta olduğu davalarda da önemli roller ifa etmektedirler. Hatta re’sen araştırma ilkesinin uygulanmakta olduğu davalarda, araştırmanın ve hükmün kaderinin büyük ölçüde taraf çabasına bağlı olduğu dahisöylenebilir. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun muhtelif hükümleri de re’sen araştırma ilkesinin hâkimin yanında taraf iradesiyle şekillenen boyutuna dikkat çekmektedir. Dolayısıyla, yargılamanın her bir aktörünün süreç üzerindeki etki ve katkısını göz ardı etmeyen bir yaklaşımla, ilkenin anlam ve kapsamı üzerinde yeniden düşünmeye ihtiyaç vardır.

9. Perşembe toplantısını 10 Şubat'ta  araştırma görevlisi Osman Kadir KARAOSMAN'ın sunumu ile gerçekleştirildi. Sunumda bahsedilenelerin kısa özetini aşağıda okuyabilirsiniz.  Edim sonucuna ulaşmak için genellikle uzun ve meşakkatli bir sürecin gerektiği, yapılacak masrafların önceden kesin olarak tespit edilmesinin güç olduğu inşaat sözleşmelerinde, yüklenici  bedelin sözleşme kurulurken kesin olarak belirlenmesini istemeyecektir. Bu sebeple, inşaat sözleşmelerinde genellikle bedelin kesin olarak belirlenmesinden kaçınılmakta, sözleşmenin kurulması aşamasında bedelin yaklaşık olarak belirlenmesiyle yetinilmektedir. Yüklenicinin inşaatı meydana getirmesi karşılığında alacağı nihai bedel ise fiilen gerçekleşen masraflara göre belirlenecektir. Ancak, yüklenici işi alabilme adına sözleşme kurulması aşamasında masrafları düşük gösterebilir, işi aldıktan sonra ise masrafları yükselterek bedel miktarının yükselmesine neden olabilir veya böyle bir gayesi olmaksızın masrafları yanlış tespit edebilir. Yine, sonradan ortaya çıkan öngörülemeyen nedenlerden dolayı da fiili masraflar tahmin edilenden aşırı ölçüde fazla olabilir. Kanun koyucu, fiili masraflara göre belirlenen nihai bedelin yaklaşık  bedeli aşırı ölçüde aşma ihtimaline karşı iş sahibini koruyucu nitelikte TBK m. 482 hükmünü öngörmüştür. İlgili madde sunumumuzda yaklaşık bedel- keşif bedeli ayrımına ilişkin öğretideki görüşler çerçevesinde ele alınmıştır.

7. Perşembe toplantısını 27 Ocak'ta araştırma görevlisi Arş. Gör. Umut DİLAVER'in sunumu ile gerçekleştirildi. Sunumda bahsedilenelerin kısa özetini aşağıda okuyabilirsiniz.  Sunumun ilk bölümde, grevin hak olarak tanınmasının tarihsel öyküsüne, kanuni ve kanun dışı grev kavramlarına yer verilmiştir. Grevin bir hak olarak tanınması, diğer sendikal haklara nazaran geç olmuştur. Uzun yıllar gerek dünyada gerek ülkemizde iş barışına engel, düşmanca bir eylem olarak değerlendirilen grev, uluslararası sözleşmelerin de etkisiyle ülke mevzuatlarında bir hak olarak tanınmaya başlamıştır. Hukuki anlamda grev, bağımlı çalışanların bir menfaat uyuşmazlığı yaşadıkları işverenlerine karşı çalışma koşullarını iyileştirmek, ekonomik ve sosyal durumlarını korumak ve geliştirmek amaçlı iş bırakmalarıdır. Hukukumuzda, söz konusu mesleki amaçları taşımayan, bir toplu iş sözleşmesi yapılması sırasında çıkan uyuşmazlıktan kaynaklanmayan veya kanuni usullere uygun bir karara dayanmayan iş bırakma eylemleri kanun dışı grev sayılırlar. Kanun dışı grevin en önemli sonucu ise işçilerin iş akitlerinin işverence haklı nedenle feshedilebilmesidir. Bu noktada, kanun dışı grev niteliğinde kabul edilebilecek ancak esasen barışçıl eylemlerin korunabilmesi için toplu eylem hakkı kavramına değinmek gerekir. Toplu eylem hakkı uyarınca, şekli şartlar nedeniyle kanun dışı grev anlamına gelebilecek ancak mesleki amaç taşıyan, barışçıl, ölçülü ve son çare (ultima ratio) ilkesine uygun kolektif eylemler hukuk düzenince korunmalı, kanun dışı grev yaptırımına tabi kılınmamalıdır. Sunumun son bölümünde, kanuni bir greve işçinin sonradan katılıp katılamayacağı irdelenmiş, Yargıtayın bu konudaki istikrarlı içtihadına birtakım eleştiriler getirilmiştir.  

6. Perşembe toplantısını 6 Ocak'ta araştırma görevlisi Arş. Gör. Ahmet Kaan YILSELİ'nin sunumu ile gerçekleştirildi. Sunumda bahsedilenelerin kısa özetini aşağıda okuyabilirsiniz.  Hukukta tasarım bir prosedürel model aracılığıyla tasarım öğeleri ile hukukun öğelerini birleştiren ve bunları hukuki sorunlara uygulayan bütüncül bir metottur. Hukuki meseleleri bir tasarımcı bakış açısıyla incelenerek kullanışlı, insan merkezli ve tatmin edici çözümler sunmayı amaçlar. Hukukta tasarım geliştirilmiş problem çözüm yeteneği, kullanıcı odaklı hizmetler ve daha iyi bir iletişim sunar.

5. Perşembe toplantısını 30 Aralık'ta araştırma görevlisi Arş. Gör. Miraç Şamil PEKŞEN'in sunumu ile gerçekleştirildi. Sunumda bahsedilenelerin kısa özetini aşağıda okuyabilirsiniz.  Boşanılan eşle birlikte yaşamayı ölüm aylık ve geliri kesme sebebi olarak düzenleyen 5510 sayılı Kanun m.56/son hükmü son derece tartışmalıdır. Bu hükmün sonucu olarak ölüm aylığına hak kazanmak için boşanıp daha sonra boşandığı eşiyle birlikteliğini sürdüren eş ve kız çocuklarına bağlanan aylıklar kesilebilecek ve geriye yönelik 10 yıl boyunca ödenmiş olan aylıklar faiziyle birlikte geri alınabilecektir. Sunumda 5510 sayılı Kanun m.56/son incelenerek fiilen birlikte yaşama kavramının nasıl anlamlandırılacağı ve fiilen birlikte yaşamanın tespiti ile bu tespitin özel hayatın gizliliğiyle olan ilişkisi ele alınmıştır. Ayrıca konuya ilişkin Yargıtay kararları incelenerek Yargıtay uygulamasına değinilmiş ve Anayasa Mahkemesi kararı incelenmiştir. Hükme ilişkin sorun doğuran hususlar dile getirildikten sonra öneriler yapılmış ve sunum sona erdirilmiştir.

4. Perşembe toplantısını 16 Aralık'ta araştırma görevlisi Arş. Gör. Nezire Sefer'in sunumu ile gerçekleştirildi. Sunumda bahsedilenelerin kısa özetini aşağıda okuyabilirsiniz.  6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’ndan önce deniz icrasını özel olarak düzenleyen bir kanun yoktu. Bu konudaki temel başvuru kaynağımız İcra İflas Kanunu’ydu. Ancak bir kara ülkesi olan İsviçre’den alınan kurallar üç tarafı denizlerle çevrili ülkemizin ihtiyaçlarını karşılamamaktaydı. Bu nedenle 6102 sayılı TTK ile deniz icrası ayrı ve özel olarak düzenlenmiştir. Toplam 50 maddeden oluşan bu yeni hükümler kod düzeyine ulaşamasa da reform niteliğindedir. Esasında bütün deniz hukukunun en önemli konularından biri olan gemilerin ihtiyati haczi de TTK m. 1352-1376 arasında İİK’dan ayrı olarak düzenlenmiş ve deniz icrasında merkez kurumu oluşturmuştur. Gemilerin İhtiyati haczine ilişkin hükümlerin çoğu, 2019 yılında yürürlüğe giren “Gemilerin İhtiyati Haczine İlişkin Uluslararası Sözleşme”den aynen alınmıştır. Bizde bu çalışmamızda gemilerin ihtiyati haczini, İKK’da düzenlenen genel ihityati hacizden ayrılan yönleriyle ele alacağız. Gerek uygulamada gerekse doktrinde ortaya çıkan tartışmalı ve sorunlu yönlerini değerlendireceğiz.  

Trabzon Üniversitesi Hukuk Klinikleri Kulübü 13.12.2021 tarihinde fakültemizin arka bahçesinde Sonbahar Köfte Festivali düzenledi. Öğrenci kulübümüzün düzenlediği Sonbahar Köfte Festivaline Ortahisar Belediye Başkanımız Sayın Ahmet Metin GENÇ de katıldı. Ahmet Metin Bey köfte ekmek yedi, fakültemizin öğrencileriyle keyifli sohbetlerde bulundu ve fotoğraflar çekildi. Katılımından ve katkılarından dolayı teşekkür ederiz.  

3. Perşembe toplantısını 9 Aralık'ta araştırma görevlisi Dr. Abdullah Arıkan'ın sunumu ile gerçekleştirildi. Doktora tez sunumu olan bu toplantıda bahsedilenelerin kısa özetini aşağıda okuyabilirsiniz.  Hukukun güvenilir olması manasına gelen hukuki güvenlik ilkesi hukuk devleti ilkesinin olmazsa olmazlarından birini meydana getirmektedir. Hem hukuk kuralları hem de bunların idare ve yargı makamlarınca tatbikleri sırasında pek çok gerekliliği bünyesinde taşıyan mezkûr ilke kendisine bilhassa temel hak ve özgürlüklere etkin ve yoğun mudahalalerin cereyan ettiği hukuk dallarında önemli düzeylerde gereksinim göstermektedir. Başta mülkiyet hakkı olmak üzere pek çok temel hak özgürlüğe müdahalenin söz konusu  olduğu vergi hukuku bu dalların başında gelmektedir. Vergi hukuku vergi ilişkisinde zayıf konumda bulunan vergi yükümlüleri nezdinde ancak hukuki güvenlik ilkesinin gereklerine riayet edildiği takdirde güvenilir olma vasfını taşıyacaktır. İşbu sunumda da bu gereklilikler üzerinde durulmaya ve vergi hukukunun bu konudaki somut görünümü tartışılmaya çalışılmıştır.

Perşembe toplantılarının ikincisi 2 Aralık Perşembe Günü Arş. Gör. Ali Said YAZICI tarafından Aile Hukukundan Kaynaklı Uyuşmazlıklarda Arabuluculuk başlığıyla yapıldı.  Sunum değinilen konular aşağıda bulabilirsiniz.  Aile uyuşmazlıklarının toplum, taraflar ve özellikle çocuklar üzerindeki sosyal ve psikolojik etkileri düşünüldüğünde, söz konusu uyuşmazlıkların, dostane bir şekilde arabulucu vasıtasıyla çözümü önem arz etmektedir. Bununla birlikte, taraflar arasındaki iyi ilişkilerin korunması, gizlilik ihtiyacı ve bir mahkeme hükmünün doğuracağı sakıncalardan kaçınılması gibi nedenler de aile hukuku uyuşmazlıklarının çözümünde, arabuluculuğa başvurulmasını haklı kılacak mahiyettedir. Fakat aile hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıklarda arabuluculuğa gitme imkânı bu alanın kamu düzeniyle yakın ilgili olması nedeniyle sınırlıdır. Şöyle ki birçok aile hukuku uyuşmazlığı, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği mahiyette değildir. Dolayısıyla Arabuluculuk Kanunu m. 1/II’nin açık ifadesi karşısında, arabuluculuğa gidilebilmesi aile uyuşmazlıkları bakımından sınırlı sayıda kalmaktadır. Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği, dolayısıyla arabuluculuğa elverişli sınırlı sayıdaki aile hukuku uyuşmazlıkları ise; maddi ve manevi tazminat davaları, yoksulluk nafakası, mal rejiminin tasfiyesi, nişanın bozulması neticesinde hediyelerin iadesi ve tazminat istemleridir. Buna karşılık iştirak nafakası, soybağı, velayet ve çocukla kişisel ilişki kurulmasında tarafların serbestçe tasarruf etme yeteneği olmadığı için arabuluculuğa başvuru mümkün değildir.

  Perşembe toplantılarının ilki 25 Kasım Perşembe günü yapıldı. İlk sunum "Yargıya İçeriden Bakmak" başlığıyla Arş. Gör. Halil Kökcü tarafından yapıldı.   Sunumda öne çıkan hususlar ise kısaca şöyleydi: Hatıraların edebi tür olmalarının ötesinde zamana kayıt düşen bir belge olduğuna vurgu yapıldı. Hakim savcı hatıraları sayesinde hukukun nasıl uygulandığı birinci ağızdan tanıklıklar eşliğinde öğrenme fırsatı sunuyorlar. Böylelikle hukuk uygulamalarının gelişen, değişen ve değişmeyen yönlerini öğrenilebilir. Hukuk uygulamalarının ötesinde hakim savcıların çocukluk ve gençlik hatıraları, fakülte yıllarına dair anlatılar da benzer şekilde geçmişten günümüze hukukçu profillerini de öğrenme fırsatını sunuyor hatıralar. Böylelikle geçmişten bugüne yaşanan değişimleri fark ederek geleceğe dair tahminler de bulunma imkanını da sağlayabilir hatıralar.